The Turkish Online Journal of Educational Technology – TOJET October 2005 ISSN: 1303-6521 volume 4 Issue 4 Article 17
135
FEN LİSESİ MATEMATİK ÖĞRETMENLERİNİN GÖRÜŞLERİ-II:
MATEMATİK ÖĞRETİM ORTAMI VE BAZI KISITLAR
Yaşar ERSOY
ODTÜ Eğitim Fakültesi Emekli Öğretim Üyesi, Ankara
yersoy@metu.edu.tr
ÖZET
Öğretmenlerinin görüşlerinden yansıtmalar başlığı ile raporlaştırılan incelemenin bu kısmında bir grup devlet fen
lisesi matematik öğretmenlerinin görev yapmakta oldukları liselerde matematik öğretim ortamının genel durumu,
matematk eğitimini iyileştirmeyle ilgili kısıtlar ve engeller başta olmak üzere öğrenci değişkeni konusunda
görüşlerinden bazı kesitler yansıtılmakta; betimsel istatistik kullanılarak analiz edilen veriler, yoğunlaştırılarak
sonuçları açıklanmaktadır. Öğretmenlerin genel eğilimlerini yansıtan göstergelere bakıldığında bunların
tümleşik ve birbiriyle uyumlu olduğu, fakat problemleri tanımlayabilmek ve asıl sorunu açıklığa kavuşturmak
için daha ileri ve ayrıntılı araştırma gerekmektedir. Belirtilen genel amaç doğrulusunda, genel eğilimler
yansıtılacak olursa, devlet fen lisesi öğretmenlerinin %71’i, “Matematik öğretimde kullanılan araç-gereçler
yetersizdir” önermesine katılmakta; aynı deneklerin %80’i, “Öğrencilerin konuları anlamadan ezberlemesi ve
hazır bilgileri olduğu gibi aktarması” görüşünü paylaşmaktadır. Öğretmenler, kısıt ve engellerle ilgili olarak
kendilerine yöneltilen “Öğretmenlerin kendilerini geliştirmesi için hizmetiçi eğitim olanakları yok” önermesine
öğretmenlerin büyük çoğunluğu (%74) oranında katılmaktalar. Fen liselerinde matematik eğitimini iyileştirme
yönünde alınacak önemlerle ilgili olarak matematik öğretmenlerin neredeyse tamamı %92’si, “Matematik
dersleri, bilişim teknolojisi destekli ortamlarda yapılmalıdır” önermesine katıldıklarını belirtmektedirler. Sonuç
olarak devlet fen lisesi matematik öğretmenleri, matematik öğretimi ve eğitimi alanında bir takım yeniden
yapılandırmadan, değişiklikten ve düzenlemeden yana olduklarını görüş ve önerileriyle desteklemektedirler.
Anahtar Sözcükler: Matematik öğretimi, Kısıt ve engeller, Öğretmenlerin hizmetiçi eğitimi, Öğretmenlerin
gereksinimi ve görüşleri
THE VIEWS OF SCIENCE LYCEUM MATHEMATICS TEACHERS-I:
THE MEDIA OF MATHEMATICS TEACHING AND SOME CONSTRAINTS
ABSTRACT
As an integral part of the reports on the reflection of teachers’ views, the general views of a group of
mathematics teachers who work in the public science lyceum on the medium of teaching mathematics, some
attributes related to student variable, and constraints for improving mathematics education in the work place
are reported in the present study, and the findings of investigation are reflected and discussed very briefly. When
the indicators about teachers’ views are compared it seems that they are integrated and coherent, but further
and detailed study is necessary to enlighten the main issues and prescribe the problems. If the general trends are
reflected in the direction of general aim, 71% of the mathematics teachers working in several science lyceums
agree on the statement that “Instructional tools and materials used in the mathematics class are insufficient”
while 80 % of them share the view that “Students mostly memorise topics without understanding concepts and
quote them exactly”. On the statement about the barriers and constraints the most teachers (%74) state that
“They do not have proper INSET for their professional development” while %92 of them agree on the statement
that “The instruction of mathematics in the school should be done with the aid/support of information and
communication technology” if the what should be done asked for improvement of the current situation of
mathematics education. Thus, the mathematics teachers practising in the public science lyceum are in favour of
changes, innovations and rearrangement on mathematics education, and they support these infrastructures with
their views and suggestions.
Keywords: Mathematics instruction, Constraints and barriers, In-service teacher education, Teacher needs and
views
1. GİRİŞ
Türkiye genelinde eğitim alanında çözüm bekleyen çok sayıda ivedi ve giderek artan sorunlarımız var.
Sorunların çoğu, ne bir okul türüne ve bir derse ne de belli bir döneme özgüdür. Örneğin, ulusal bütçeden
öğrenci başına ayrılan ve harcanacak paranın azlığı, kanayan yarayı azıtmaktadır. Kaynak azlığı, yıllardır
bulunabilecek bazı çözümlere asıl engellerden biri olmakta ise de herşeyi makro düzeyde ekonomik sıkıntılar
veya yokluklarla açıklama olasılığı çok yüksek bir neden değildir, fakat işin kolayca açıklanacak özürü ve çözüm
için arayıştan kaçmanın başlıca bahanesidir. Bazı sorunlar, yalnızca bir derse özgü olduğu gibi bir kısmının insan
The Turkish Online Journal of Educational Technology – TOJET October 2005 ISSN: 1303-6521 volume 4 Issue 4 Article 17
136
kaynaklarıyla doğrudan ilişkisi bulunmakta; bu nedenle uygulamada güçlükler yaşanmakta, bazı çabalara karşın
beklentiler elde edilememektedir. Hatta gerekli verileri kaynağından ve birinci elden edinmede, odağı bilinen bir
sorunu nesnel ölçütlerde çerçevesini tam belirleyerek, problemi tanımlamada bile sıkıntıların yaşandığı
durumlar olmaktadır. Örneğin, okullarda matematik öğretimi ve eğitimi (MÖvE) sürecini etkileyen örtük
değişkenler ve etmenler, sayıca çoktur; bunlar okullara ve okulların sahip olduğu olanaklara, bir okulda görev
yapan yönetici ve eğitimcilerin sorunlara genel yaklaşımına, MÖvE ne anladığını kavrama düzeyine vd iç ve dış
etmenlere göre değişmekte ve biçimlenmektedir. Çehresi sürekli değişen ve yenilen bir görüntü veya yansıma
ne denli gerçeğin kendisi olabilir ve duyarlı araçlarla bile dolaylı ölçümler ne kadar sağlıklıdır? Ancak, bazı
sorunlar yaşanılan ortamlarda iz bırakacak kadar derin olup uygun gözlem ve ölçme araçları geliştirildiğinde
bazı verileri derlemek o kadar zor değildir; gerekli verilerin denenmesi ve analiz edilmesi gerekir.
Sözüedilenler sorunlarla ilgili olarak, genelde eğitim özelde MÖvE ile ilgili durumlara duyarsızlık ve öğretmenle
ilgili etmenleri önemsememe, kuşkusuz, öğretmenler arasında karamsarlığa neden olmakta, ayrıca varolan
ümitlerin sönmesine ve doğal eğitim iklimin bozulmasına bile ortam hazırlamaktadır. Örneğin, TIMSS-R’de
Türkiye genelinde ilköğretim matematik öğretmenlerden derlenen verilerin sonuçlarına bakıldığında yönetimin
ve ailenin ilgisizliği eğitimi olumsuz yönde etkileyen bir etmen olarak görülmektedir (EARGED, 2003; Yayan &
Berberoğlu, 2004). Aynı çalışmada, bazı öğrencilerin kültür ve yeteneklerindeki farklılıklar, ayrıca derse olan
ilgisizlikleri, aşırı kaygıları belirli ölçüde öğrenci başarısını olumsuz yönde etkilemekte; ayrıca, öğretmenlerin
yakınmalarına neden olmaktadır. Dahası, MÖvE yapıldığı derslik veya laboratuar benzeri ortamlarda, örneğin
bilgisayarın olmaması, genellikle öğretmenler için kısıtlayıcı bir etken olarak değerlendirilmekte; ayrıca
yardımcı bir takım araç-gereçlerin olmaması da aslında öğrenme/öğretme sürecini yavaşlatıcı, kısıtlayıcı bir
engel olup bu konuda gereksinimlerin giderilmesi ve önlem alınması vurgulanmalıdır. Ancak, araç olarak
bilgisayarın okulda bulunması ve hizmete sunulması yeterli değildir; MÖvE için el altında uygun yazılımların
bulunması, öğretmenin bir takım yeterlikler edinmesi ve bazı teknik hizmetlerin, örneğin bakım ve onarım
sorunlarının giderilmesi gerekir (Ersoy ve Baki, 2004). Kaldı ki MÖvE için bilgisayara göre daha ucuz,
kullanılması kolay, elde taşınabilir kişisel araçlar/cihazlar bulunmakta ve bunların gizil gücünden yararlanılması
önerilmektedir (Ersoy, 2003; Ersoy, 2005a).
Yukarıda belirtilen konularla ilgili olarak en azından MEB üst düzey görevlilerinden müfettişlerin, okulları
inceleme ve denetleme dönemlerinde bazı durumlara tanık olduklarını, bir kısım eksiklikleri ve istekleri de
yetkililere rapor ederek görüşlerini yansıttıkları__________nı, gelişmeleri yakından izlediklerini düşünmekteyiz. Ne var ki
nesnel bir belirleme ve değerlendirme yapabilmek için yalnızca kurum içinde hazırlanan ve değerlendirilen
görüşlerin değil kurum dışı bağımsız kurum ve kuruluşlar tarafından yapılacak tanı (teşhis) ve sağıltı (tedavi)
amaçlı incelemelere ve analizlere, önerilere de gereksinim vardır. Bu yönde yapılacak çalışmalarda sözkonusu
sorunlarla ilgili olarak öğretmenlerden edinilecek bilgiler, görüş ve öneriler dikkate alınmalı; incelemeler ve
araştırmalar bazı alnlarda derinleştirilmelidir. Belirtilen nedenle, bu incelemede devlet fen liselerinde MÖvE
alanında sorunlarının bir kesiti, küçük ölçekte soruşturularak araştırılmış olup konuyla ilgili öğretmen
görüşlerinden demetler yansıtılmaktadır. Böylece, daha sonra tüm devlet ve daha sonra özel fen liselerini
kapsayacak biçimde tasarlanan geniş ölçekli, çok boyutlu ve derin bir araştırma için gerekli önbilgiler
sağlanmaya çalışılmaktadır (Ersoy, 2005b). Bu çerçevede, fen liselerinde MÖvE ile ilgili diğer konuları ve
sorunları da içerecek biçimde raporlaştırılan genel eğilimler ve belirtilen etmenler de gözönünde
bulundurulmalıdır. Derlenen verilere dayalı olarak öğretmen görüşleri ve genel eğilimler, bir takım başlıklar
altında kümeleştirilen maddeler bazında karşılaştırıldığında önermeler biçiminde sıralanan görüşlere katılma
eğilimlerin yüksek, belirtilenlerin birbiriyle ilişkili, tamamlayıcı ve uyumlu göstergeler olduğu; aynı konuda
daha derinlemesine ve ayrıntılı incelemenin yapılması gerektiği anlaşılmaktadır. Ayrıca, hesaplanan diğer
göreceli göstergeler ve ölçekleştirilmiş toplam puan göstergesi de birbirine çok yakın ölçüde öğretmen
eğilimlerini yansıtmaktadır1. Bu çerçevede, belli özellikleri nedeniyle ayrı gruplar oluşturan okullarda, örneğin
fen liseleri olduğu gibi anadolu liseleri, genel liseler ve meslek liselerinde, ilköğretim okullarında MÖvE ile ilgili
sorunlar değişik boyutlarda ayrı ayrı incelenmeli, öğrencilerin bilişsel ve duyuşsal gelişimine engel olan engeller
ve etmenler ortadan kaldırılmalıdır. Durum incelemesi olarak değerlendirilmesi gereken bu çalışmada, devlet fen
liselerinde görev yapan ve ODTÜ düzenlenen hizmetiçi eğitim kursuna katılan ve sormacayı (anketi) gönüllü
olarak yanıtlayan bir grup matematik öğretmenlerinin: (i) Fen liselerinde matematik öğretme ve öğrenme; (ii)
Öğrenciler hakkında görüşleri ve düşünceleri; (iii) Matematik eğitiminde kısıtlar ve engeller; ve (iv) Matematik
eğitimini iyileştirme ile ilgili düzenlemeler ve önlemler konularında ortak ve genel eğilimleri açıklanmaktadır.
Öğretmenlerden derlenen verilerin analiz sonuçlarına bakıldığında araştırmanın derinleştirilmesi, öğretmenlerle
yüzyüze görüşülerek bileşenlerini oluşturan öğelerin artırılması gerektiği anlaşılmaktadır.
1Sözkonusu göreceli göstergeler, ölçeklendirilmiş toplam puan ve sağıltılar, vd görüş ve öneriler ayrıca rapor edilecektir.
The Turkish Online Journal of Educational Technology – TOJET October 2005 ISSN: 1303-6521 volume 4 Issue 4 Article 17
137
2. ARAŞTIRMA YÖNTEMİ: GENEL AMAÇ, PROBLEMLER VE ÖLÇME ARACI
Bu inceleme, betimsel bir çalışma olup varolan bir durumu, mercek altına almak; bazı göstergelere bakmak ve
bir kısmını yorumlamakla sınırlıdır. Bu çerçevede, araştırmanın gerekçesi, genel amacı, incelenen problemler,
ölçme aracı vb konularda bir takım bilgiler aşağıda sunulmaktadır.
2.1. Araştırmanın Gerekçesi, Genel Amaç ve Problemler
Bir dizi oluşturan araştırmamızın genel gerekçesi ve amacı aynı olup her birinde ele alınan problemler ve
yakından incelenen durumlar farklıdır. Verileri derleme ve analizinde uygulanan yöntem ve izlenen yol aynı olup
bu aşamada analizler betimlemeli istatistikle sınırlıdır; daha sonra tanımlanacak bir takım bağımsız değişkenlere
göre analizler genişletilecek; değişkenler arasında anlamlı ilişkiler varsa bunların ne olduğu belirlenecektir.
Araştırmanın Gerekçesi ve İzlenecek Yol: Eğitimde yenilik hareketlerine öğretmen eğitimiyle başlamak
gerektiği, eğitim kamuoyunda paylaşılan ortak düşüncelerden biridir. Bu nedenle, Türkiye’de öğretmenlerin
eğitim olgusunu ve bazı olaylarını nasıl algıladıkları, bir takım konularda düşünceleri nedir soruları başta olmak
üzere gereksinimleri de bazı araştırmacıların son yıllarda ilgi odağı olmaya başlamıştır. Bu çerçevede, genelde
tüm matematik öğretmenlerinin, özelde anadolu ve fen liselerinde görev yapmakta olan matematik
öğretmenlerinin okullarda matematik öğretimi/öğrenmeyi etkileyen ve betimleyen düşünceleri, görüşleri ve
önerileri okullarda MÖvE’ni yenileme ve iyileştirme açısından önemli bir veri kaynağıdır. Yapılacak bir dizi
araştırma sonunda elde edilebilecek bir takım görüşlerden kesitler, yararlı bilgiler demeti olarak algılanmakta ve
değerlendirilmektedir. Dahası, 2000 yılı başında, MEB ve ODTÜ arasında imzalan özel bir anlaşma (protokol)
ile devlet fen liselerinde görev yapmakta olan matematik ve fen bilimleri (fizik, kimya, biyoloji) öğretmenlerinin
hizmetiçinde yetiştirilmesi ve yetkinleştirilmesi kararlaştırılmış olup bu yönde bazı hazırlık çalışmaları yapılarak
kursların başlatılması için ilk adımlar atılmış; bir dizi kurs düzenlenmiştir. Ancak, hazırlık çalışmaları sırasında
bazı durumları ayrıntılı inceleme, gereksinim belirleme yönünde bir takım ön-çalışmalar, zaman darlığı
nedeniyle olduğu kadar ayrı ve özel bir çalışma alanı olması nedeniyle yapılamamıştır. Daha sonraki yıllarda
fizik ve kimya öğretmenleri için düzenlenen hizmetiçi kursları bir kez daha yapılmış iken matematik
öğretmenlerine ikinci kez hizmet sunulmamıştır. Bunun nedenlerinin ne olduğu veya farklı içerikte hizmetiçi
eğitim kursunun yinelenip bilinmemekle birlikte yapmış olduğumuz incelemeler, bu konuda plananlanan
hizmetiçi eğitim etkinliklerine ışık tutacaktır.
Genel ve Özel Amaç(lar): Bizim kendi ölçütlerimize göre çok boyutlu ve katılımlı bir proje çerçevesinde ele
alınan araştırmanın genel amacı, matematik eğitimi alanında bazı bilimsel gelişmeleri ve teknolojideki
yenilikleri gözönünde bulundurarak lise matematik öğretmenlerinin gereksinimleri doğrultusunda daha yararlı
ve etkileşimli hizmetiçi eğitim kursları ve etkinlikleri düzenleyerek öğretmenlerin mesleklerinde
yetkinleşmelerine yardımcı olmak; onlara başta rehberlik ve danışmanlık olmak üzere bir takım teknik olanakları
kullanarak destek hizmetleri sağlamaktır. Bu çerçevede, bu araştırmanın asıl amacı, devlet fen liselerinde görevli
matematik öğretmenlerin görev yapmış oldukları liselerde matematik öğretme/öğrenme ortamını betimlemeleri,
ders konularını işlemede ve mesleklerinde gelişmelerinde kendilerine göre kısıt ve engelleri belirten bazı
düşüncelere/önerilere ne ölçüde katılıp katılmadıklarını yansıtmalarıdır. Böylece, düzenlenecek hizmetiçi eğitim
kursları ve etkinliklerde yer verilecek çalışmaların odağında yeralacak sorunlu durumlar, öğretmenlerin
yansıtmış oldukları görüşlerden yola çıkarak anlaşılması denenecek; bulanık ve kuşkulu durumlar yeniden
soruşturulacaktır. Belirtilen amaç çerçevesinde aşağıda sıralanan problemler incelenerek sonuçları rapor
edilmektedir2.
Problemler: Araştırmanın birinci evresinde belirtilen amaca uygun olarak incelemelerde, bir dizi ana problem
ve herbiriyle ilgili birkaç alt-problem ele alınmaktır. Bu incelemede ele alınan dört problem P1 ..., P4 şunlardır:
• P1: Devlet fen liselerinde Matematik öğrenme/öğretme ortamıyla ilgili olarak okullarda görevli
öğretmenlerin düşünceleri;
• P2: Fen lisesi matematik öğretmenlerinin öğrencilerle ilgili görüşleri ve genel değerlendirmeleri;
• P3: Öğretmenlerin Matematik eğitimini geliştirme ve iyileştirme yönünde varsaydıkları kısıt ve engeller;
• P4: Matematik eğitimini iyileştirmek için yeni düzenlemeler ve alınacak önlemler konusunda
öğretmenlerin önerileri.
Burada sıralan problemlerle ilgili olarak ölçme aracında bir takım sorulara yanıt olabilecek önerme/görüşler P11,
P12, ..., P41, P42 ... belirlenmiş olup herbirin madde sayısı, incelenen probleme göre değişmektedir.
Veri Derleme Aracı: Veri derleme aracı, incelenecek problemi aydınlatacak bilgi formu (anket) olup daha önce
araştırmacı tarafından geliştirilmiş ve pilot uygulaması başka öğretmen grupların katıldığı etkinliklerde
2Planlanan Projede, bir dizi başka problemler de incelenmiş olup bunlardan bazıları daha önce rapor edilmiştir (Ersoy, 2004; Ersoy, 2005b). Bazıları
üzerinde veri analiz çalışmalar ise sürmekte olup kısa sürede yayına hazırlanacaktır.
The Turkish Online Journal of Educational Technology – TOJET October 2005 ISSN: 1303-6521 volume 4 Issue 4 Article 17
138
yapılmıştır. Kullanılan sormacanın kendi içinde alt bölümleri olup bunların içinde doldurulması gereken boş
yerler, kısa yanıt gerektiren bazı sorular ve bir kısmında ise Likert-tipi listelenmiş önermeler bulunmaktadır.
Öğretmenlerin maddeler bazında belirtilen önermelere/görüşlere katılıp/ katılmadıklarını işaretlemeleri, boş
bırakılan yerlere de düşüncelerini yazmaları istenmektedir. Ölçeğin geçerlilik (Cronbach alfa) alt-bölümlere göre
0.73-0.84 aralığında değişmekte olup aynı ölçeğin bazı bölümlerde katsayı daha yüksektir. Ölçek geliştirilirken
bazı alan uzmanlarının görüş ve önerileri de dikkate alınmıştır. Bu araştırmanın sonunda ölçeğin altbölümlerindeki
maddeler gözden geçirilecek, ayrıca, madde içerikleri ve sayıları gereksinimler doğrultusunda
artırılacaktır.
2.2. Kitle ve Örneklem
Araştırmanın asıl hedef kitlesi, Türkiye genelinde ortaöğretim okullarında görevli tüm matematik öğretmenleri,
alt-kitlesi ise devlet ve özel fen liselerinde görev yapmakta olan matematik öğretmenleridir. Örneklemi oluşturan
denekler, 2000 yılı yaz aylarında ODTÜ’de fen lisesi matematik öğretmenleri için düzenlenen hizmetiçi eğitim
kursuna katılan ve ölçme aracında soruları gönüllü olarak yanıtlayan 50 kişi içinde 47 lise matematik
öğretmendir. Hizmetiçi eğitim kursuna 130 matematik öğretmeni katılmış olup araştırmanın yapıldığı zaman
diliminde bir kısmına ulaşılamamış, bazı öğretmenler ise araştırmaya katılarak bize yardımcı olmaya ve katkıda
bulunmaya ilgi duymamıştır. Geri dönen bilgi formlarından 3’ünde çok sayıda eksik bilgi bulunduğundan
değerlendirmenin dışında bırakılmıştır. Öğretmenlerin özgeçmişleriyle ilgili genel bilgilere bakılırsa denek
öğretmenlerin büyük çoğunuğu (%86’sı) erkek, diğerleri bayandır. Devlet fen liselerinde çalışan matematik
öğretmenleri Türkiye’nin yedi coğrafi bölgesinde bulunan okullarda görev yapmakta olup bu öğretmenler içinde
az bir kısmı yönetici konumundadırlar.
2.3. Göreceli Genel Eğilimlerin Hesaplanması
Öğretmenlerin araştırma konusuyla ilgili görüşleri ve eğilimleri, daha önce belirtildiği gibi araştırmacıların
geliştirdiği 5 seçenekli Likert tipi bir ölçek kullanılarak her önermeye katılma yüzdeleri, önce beş ayrı eğilim
(SA: tamamen katılıyorum, A: katılıyorum, U: kararsızım/fikrim yok, D: katılmıyorum, SD: tamamen
katılmıyorum) olarak hesaplanmış ve genel bir fikir ve bazı eğilimler elde edilmiştir. Eğilimler, kendi içinde çok
fazla saçıldığından ve şimdilik ayrıntıya gerek duyulmadığından derlenen verinin daha da yoğunlaştırılarak
bilginin özetlenmesi, bu çerçevede genel eğilimlerin birbirine karşıt iki gösterge olarak yansıtılması
yeğlenmiştir. Bu amaçla, eğilimlerin yığıldığı noktaları ve yığılmanın göreceli ağırlığını belirlemek için ölçekte
kullanılan seçenekler arasında kaydırma ve birleştirme işlemi yapılmıştır. Daha açıkçası, olumlu ve olumsuz
toplam 4 eğilim, göreceli ağırlıklı eğilim adı altında SA ve A birleştirilerek A*; SD ve D birleştirilerek D* olarak
2’ye indirilmiştir. Yeni göreceli eğilimler belirlenirken, örneğin A* hesaplanırken, A* = (2xSA + 1xA)/ (2xSA
+1xA+ 2xSD + 1xD + 1xU) formülü, D* ve U* hesaplanırken de benzer formüller kullanılmıştır3. Böylece,
sayısal bilgileri yoğunlaştırıldığından görselleştirilmesi ve yorumlanması kolaylaşmıştır.
3. VERİ ANALİZİ VE BULGULAR: MATEMATİK VE OKULLARDA MATEMATİK EĞİTİMİ
Öğretmenlerden derlenen veriler, bir takım kümelere ayrılarak aşağıda belirtilen başlıklar altında incelenmiş ve
öğretmenlerin görüşleri, yüzdelikli genel eğilimler (A*, D*) olarak yansıtılmakta ve bulgular açıklanmaktadır.
3.1. Okulda Matematik Öğretme/Öğrenme Ortamı
Sormacada soruları gönülü olarak yanıtlayan matematik öğrencilerin Çizelge 1’de yer alan görüşleri incelenir ve
açıklanan formülle veriler analiz edilecek olursa Şekil 1’de görülen sütun grafikler, sütunların üzerinde yazılı
sayısal değerleri içeren göreceli ağırlıklı genel eğilimler, yüzde (%) dağılımlarla elde edilir. Sütun grafikler,
genel eğilimlerden “D*: Katılmıyorum” ve “A*: Katılıyorum”, görüşlerine yönelik olup bunların toplamı
1.00’dan çıkarıldığında “N*: Kararsızların” veya eğilimi açıkça belli olmayanların yüzdesi, kolaylıkla elde
edilmektedir.
3Aynı veri tabanına dayanarak, bir dizi göreceli göstergeler ve ölçekleştirilmiş toplam puan türünden eğilimler de belirlenmiş olup yer darlığı nedeniyle bu
bilgilere yer verilememektedir. Dahası, yordamalı istatistiksel teknikler, bazı öğretmenlerle yüzyüze görüştükten ve ölçme aracı geliştirildikten sonra
derlenecek yeni verilerin analizinde kullanılacaktır.
The Turkish Online Journal of Educational Technology – TOJET October 2005 ISSN: 1303-6521 volume 4 Issue 4 Article 17
139
Çizelge 1. Okulda Matematik Öğrenme/Öğretme Ortamıyla İlgili Önermeler Kümesi
Kod Önermeler/Görüşler
OO1 Matematik öğretimde kullanılan araç-gereçler yetersizdir
OO2 Sınıfların aydınlatılması, masa-sıra düzenlenmesi uygun değildir
OO3 Matematik konu işlenişlerinde grup çalışmalarına fırsat verilmemekte
OO4 Öğrenci sayısının çok olması, matematik öğretmemi olumsuz etkiliyor
OO5 Öğrenciler yaramazlık yaptığında, matematik ders işlenişleri bozulmaktadır
0.48
0.17
0.65 0.66
0.19
0.44
0.78
0.3 0.29
0.78
0
0.2
0.4
0.6
0.8
1
1.2
OO1 OO2 OO3 OO4 OO5
Öneri-Görüş
Genel Eğilim (A*, D*)
A* D*
Şekil 1. Devlet Fen Lisesi Matematik Öğretmenlerinin Öğretim/Öğrenme Ortamı hk Görüşlerinin Yüzdeleri
(Önermeye katılanlar A*, Önermeye katılmayanlar D*)
Şekil 1’de birinci sütunda üstüste bindirilmiş sütun grafik biçimindeki görsel gösterimde denek fen lisesi
matematik öğretmenlerinin %71’i, “OO1: Matematik öğretimde kullanılan araç-gereçler yetersizdir”
önermesine katılmakta olup bunlardan %19’u aynı görüşü paylaşmadığını belirtmektedir. Görüşler arasında bu
dağılımın ortaya çıkmasının büyük oranda iki olası nedeni olabilir. Bunlardan biri, araç-gereç kavramından ne
anlaşıldığı olduğu kadar bir kısım fen liselerinin yeni olması nedeniyle altyapılarının önceden kurulan ve
geliştirilmiş olanlar kadar donanımlı olmamasıdır. Bu durumun yerinde incelenerek, belirtilen yetersizliğin ne
oluğunun anlaşılması gerekir. Lise öğretmenlerin “OO2: Sınıfların aydınlatılması, masa-sıra düzenlenmesi
uygun değildir” önermesine katılımlarına bakılırsa içlerinden %41’i önermeden yana görüş belirtirken biraz
daha fazlası, yani %44’ü bu görüşü paylaşmamaktadır. Öğretmenlerden %15’i ise bu konuda kararsızdır.
Matematik öğretmenlerine sunulan “OO3-: Matematik konu işlenişlerinde grup çalışmalarına fırsat
verilmemekte” önermeye deneklerin büyük çoğunluğu (%78) katılmamakta olup içlerinden %17’si görüşü
paylaşmaktadır. Ancak, önermede sözkonusu olan grup çalışmasından ne anlaşıldığı, nasıl bir düzenleme ile ne
şekilde gerçekleştirildiği, etkinliklerin içeriği ve he ölçüde (hangi sıklıkta) yapıldığı, ayrıca öğrenci
çalışmalarının nasıl değerlendirildiği vb incelemeye değer bir durum olarak gözükmektedir. Örneğin, işbirliğine
dayalı (kubaşık) öğrenme yaklaşımı, problem kurma veya problem ortaya atma, açık-uçlu problem çözme,
proje çalışmaları vb etkinlikler ne ölçüde uygulanmaktadır bilinmemekte, bu nedenle soruşturulmalı;
öğrencilerin bu yönde gelişmeleri için öğretmenlere yeni bilgi ve beceriler kazandırılmalıdır. Bu konunun
okullarda gözlem yapılarak incelenmesinde, bu konuda özel hizmetiçi eğitim etkinlikleri düzenlemede yararlar
vardır.
Öte yandan, Matematik öğretmenlere yöneltilen “OO4: Öğrenci sayısının çok olması, matematik öğretmemi
olumsuz etkiliyor” önermesine yönelik genel eğilimlere bakıldığında deneklerin yarıdan çoğu (% 65) belirtilen
görüşü paylaşırken %30’u karşı görüştedirler. Bilindiği kadarıyla fen liselerinde her sınıfta ortalama 30 kadar
öğrenci bulunmakta olup öğretmenler bir derslikte bu miktarda öğrenciyi matematik konularını işlemek için fazla
bulmaktalar. Eğer sık sık proje çalışmaları yaptırılmakta ise veya öğrenci odaklı öğrenme etkinlikleri yaygınsa
bir sınıfta 30 öğrenci ile çalışmak kolay bir iş değildir. Sınılarda öğretmen-öğrenci etkileşimini artırmak ve
bireysel çalışmalara daha fazla zaman ayırabilmek için matematik öğretmenlerinin görüşü gözardı
The Turkish Online Journal of Educational Technology – TOJET October 2005 ISSN: 1303-6521 volume 4 Issue 4 Article 17
140
edilmemelidir. Fen lisesi Matematik öğretmenlerinin “OO5: Öğrenciler yaramazlık yaptığında, matematik ders
işlenişleri bozulmaktadır” önermesine katılma yüzdelerine bakılacak olursa %66’sı ders işlenişinin bozulduğunu
belirtirken %29’u aynı görüşü paylaşmamaktadır. Gerçekte bir öğrencinin “yaramazlık” yapmasını nasıl
algıladığımız belirsizlikler içeren bir durum olup bu terimi betimledikten sonra öğretmenlere yeniden sormak
gerekir. Dahası, ilgi alanları birbirinden farklı olan özel yetenekli öğrencilerin yaramazlığı, bize göre, anlayışla
ve hoş karşılanmalı, onlar için ilginç ve doyurucu matematik etkinlikleri düzenlenmelidir. Örneğin, bu
öğrencileri açık uçlu matematik soruları içeren proje çalışmalarına yönlendirmek, bilgisayar ve internet
olanaklarından yararlanmalarını sağlam ve bilim insanı gibi araştırma yapmaya özendirmek uygun ve yararlı bir
yaklaşım olabilir.
3.2. Öğrencilerle ilgili Düşünceler ve Genel Bir Değerlendirme
Şekil 2’de devlet fen liselerinde görev yapmakta olan bir grup matematik öğretmenlerinin öğrencilerle ilgili
Çizelge 2’de yer alan önerme/görüşlerle ilgili düşünceleri ve genel bir değerlendirmelerini yüzde olarak yansıtan
bindirilmiş sütun grafikler görülmektedir. Her sütunda alt kısımda yer alan sayılar, önermeye katılan A*, üste yer
alan sayılar ise önermeye katılmayan D* öğretmenlerin yüzdesini göstermektedir. Bu sayıların toplamı, 1.00
çıkarıldığında aynı önermeye katılıma/katılmama konusunda görüş belirtmeyen öğretmenlerin yüzdesi elde
edilmektedir.
Çizelge 2. Öğrencilerle ilgili Düşünceler ve Genel Bir Değerlendirme
Kod Önermeler/Görüşler
ÖD1 Öğrencilerin konuları anlamadan ezberlemesi ve hazır bilgileri olduğu gibi aktarması
ÖD2 Bireysel etkinlik ve proje çalışmalarına öğrencilerin katılmaması
ÖD3 Çok sayıda öğrencinin okuyabileceği matematik yayınların olmaması
ÖD4 Öğrencilerin matematikten korkularının çok olması
ÖD5 Öğrencilerin çoğunun, matematikte özel yardıma gereksinimi vardır
ÖD6 Öğrencilerin üniversite giriş sınavı için kaygıları ve test sınavına hazırlanması
ÖD7 Sınıfımdaki öğrencilerin matematik yetileri, birbirinden çok farklıdır
0.8
0.71
0.78
0.81 0.8
0.84 0.82
0.17
0.21
0.2
0.19 0.19 0.1 0.15
0.65
0.75
0.85
0.95
1.05
ÖD1 ÖD2 ÖD3 ÖD4 ÖD5 ÖD6 ÖD7
Öneri-Görüş
Genel Eğilim (A*, D*)
A* D*
Şekil 2. Matematik Öğretmenlerinin Öğrencilerle ilgili Düşünceleri ve Genel Bir Değerlendirme Yüzdeleri
(Önermeya katılan A*, Önermeye Katılmayan D*)
Şekil 2’nin birinci sütununda devlet fen lisesi matematik öğretmenlerinin “ÖD1: Öğrencilerin konuları
anlamadan ezberlemesi ve hazır bilgileri olduğu gibi aktarması” önermesine katılma A* ve katılmama D*
yüzdeleri, aynı sütunda üst üste bidirilmiş biçimde görülmektedir. Öğretmenler ÖD1 kodlanan önermeye %80
oranında katılırken içlerinden %17’si aynı görüşü paylaşmamaktadır. Çok az sayıda öğretmen (%3) bu konuda
kararsız olduğunu bildirmektedir. Denek öğretmenlerin %71’i, “ÖD2: Bireysel etkinlik ve proje çalışmalarına
öğrencilerin katılmaması” önermesine katılırken içlerinden %21’i katılmadığını yansıtmaktadır. “ÖD3: Çok
sayıda öğrencinin okuyabileceği matematik yayınların olmaması” önerisine öğretmen büyük ölçüde %78
The Turkish Online Journal of Educational Technology – TOJET October 2005 ISSN: 1303-6521 volume 4 Issue 4 Article 17
141
oranında katılırken içlerinden 1/5 katılmadığını belirtmektedir. Gerçekten ders ve test kitaplarının dışında
matematikle ilgili öğrencilerin okuyabileceği türkçe yayın bulunmamaktadır. Her ne kadar konuyla ilgili iki
TÜBİTAK-Bilim ve Teknik, ve TMD-Matematik Dünyası kısmen bazı gereksinimleri gidermiş olsa bile gerek
ilköğretim gerekse ortaöğretim öğrencilerine yönelik çok daha fazla, içeriği zengin ve farklı yayınlar olmalıdır.
Öğrenciler hakkında “ÖD4: Öğrencilerin matematikten korkularının çok olması” biçiminde iletilen öneriye
öğretmenlerin %81’i katılmakta iken %19’u katılmamaktadır. Kararsız öğretmen hemen hemen yok denecek
kadar azdır (%1).
Öte yandan, matematik öğretmenlerin “ÖD5: Öğrencilerin çoğunun, matematikte özel yardıma gereksinimi
vardır” önermesine katılma ve katılmama yüzdeleri karşılaştırılacak olursa %80 oranında katılma, %19
oranında ise katılmamadan yana görüş belirttikleri görülmektedir. Kararsız olanlar ise yok denecek kadar azdır
(%1). “ÖD6: Öğrencilerin üniversite giriş sınavı için kaygıları ve test sınavına hazırlanması” konusunda
öğretmenlerin yansıttığı görüşlerine bakılırsa %84’nün önermeye katıldığı, %10’nun ise katılmadığı
anlaşılmaktadır. Aslında, fen lisesi öğrencileri üniversite giriş sınavlarında çok başarılı olsalar bile “sınav”
sınavdır, fen lisesi öğrencisi bile olunsa korku olmasada kaygı kaçınılmaz diye düşünülmelidir. Fen lisesi
matematik öğretmenleri “ÖD7: Sınıfımdaki öğrencilerin matematik yetileri, birbirinden çok farklıdır”
önermesine %82 oranında katılmakta, %15’i ise bu önermeye katılmamaktadır. Gerçi seçme sınavı ile öğrenci
kabul eden fen liselerinde bile öğrencilerin yetilerinin farklı olması olagan bir durum olarak algılanmalı, farklı
yetileri, ilgi ve yetenekleri olan öğrencilerin gelişmi için daha ileri düzeyde uygun matematik etkinlikler
düzenlenmeli; uyarlanmış ve geliştirilmiş öğretim programları uygulanmalıdır.
3.3. Matematik Eğitimini Gelişme ve İyileştirme için Kısıtlar ve Engeller
Okullarda MÖvE’den yakınmalar az değildir. Bu konuda tüm tarafların düşüncelerini yansıtamasak bile
öğretmenlerin düşüncelerine ve önerilerine gereken önem vermeli, ayrıca yeniden yapılandırma çalışmalarında
ve düzenlenecek etkinliklere öğretmenlerin etkin katılımıcı olmaları sağlanmalıdır. Çizelge 3’de konuyla ilgili
bir takım önerme/görüşler yeralmakta olup matematik öğretmenlerin genel eğilimleri ise Şekil 3’deki sütun
grafikte görülmektedir.
Çizelge 3. Matematik Eğitimini Geliştirme ve İyileştirme için Kısıtlar ve Engeller
Kod Önermeler/Görüşler
GE1 Öğretmenlerin kendilerini geliştirmesi için hizmetiçi eğitim olanakları yok
GE2 Öğretmenlerin yararlanacağı ve kullanabileceği yazılı kaynak yokluğu
GE3 Okul yönetiminin öğretmenlere yardımcı olmaması ve desteklememesi
GE4 Anne-babaların çocukları ile ilgilenmemeleri ve yardımcı olmamaları
0.74 0.78
0.64
0.71
0.19
0.21
0.3
0.24
0.5
0.6
0.7
0.8
0.9
1
GE1 GE2 GE3 GE4
Öneri-Görüş
Genel Eğilim (A*, D*)
A* D*
Şekil 3. Matematik Öğretmenlerinin Matematik Eğitiminde Kısıt ve Engel hk Önermelerle ilgili Genel
Eğilimlerinin Yüzdeleri
(Önermeya katılan A*, Önermeye Katılmayan D*)
The Turkish Online Journal of Educational Technology – TOJET October 2005 ISSN: 1303-6521 volume 4 Issue 4 Article 17
142
Şekil 3’de açıkça görüldüğü gibi devlet fen liselerinde görev yapmakta olan bir grup öğretmen, kısıt ve
engellerle ilgili olarak kendilerine yöneltilen “GE1: Öğretmenlerin kendilerini geliştirmesi için hizmetiçi eğitim
olanakları yok” önermesine %74 oranında katılırken içlerinden %19’u bu görüşe katılmamaktadır. Aynı
öğretmenler, %78 oranında “GE2: Öğretmenlerin yararlanacağı ve kullanabileceği yazılı kaynak yokluğu”
önermesine katılırken aynı önermeye öğretmenlerin %21’i katılmamaktadır. Her iki önermeye katılma/
katılmama eğilim oranları birbirine çok yakın olup görevli öğretmenlerin çalıştıkları okullarda ya olanakları
birbirinden farklı ya da sorunu algılamalarında ve tanıda görüşbirliği henüz yok denebilir. Öğretmenlerin, kendi
meslek gelişimine yardımcı olacak yazılı kaynak sıkıntısıyla karşılaşmaları çok belirgin ve giderilmesi gereken
bir sorun olup bu konuda yalnızca fen lisesi öğretmenleri için değil tüm sınıf ve matematik öğretmenleri için
yardımcı kaynaklar hazırlanması yönünde gerekli önlemler alınmalıdır. Öncelikle, internet üzerinden destek
hizmetlerin verilmesi konusunda projeler hazırlanmalı, öğretmenlere rehberlik edilmelidir.
Aile, okul başarısını etkileyen en önemli etmenlerden biridir; okul yönetiminin ve öğretmenlerin ailenin
yardımına ve desteğine gereksinimleri vardır. Örneğin, anne-babanın eğitim düzeyi, başarı beklentisi, evdeki
eğitim kaynakları başarıyı etkilemektedir. Öğretmenlerin iletişim kurması gereken yönetim birimleri ve annebabalarla
ilgili kısıtlar ve engellere dönük olarak matematik öğretmenlerinin %64’ü, “GE3: Okul yönetiminin
öğretmenlere yardımcı olmaması ve desteklememesi” önermesine katılmakta iken öğretmenlerden %30’u bu
görüşe katılmamaktadır. “GE4: Anne-babaların çocukları ile ilgilenmemeleri ve yardımcı olmamaları” ile ilgili
önermeye öğretmenler %71 oranında katılırken öğretmenlerden %24’ü katılmamaktadır. Bu konuda açıkça
eğilim belirtmeyenlerin oranı ise %5 dir. Bu eğilimlere bakılırsa öğretmenlerin yarıdan çoğunun, okul
yönetiminden ve anne-babalardan beklentilerinin olduğu anlaşılmaktadır. Okullarda öğretim ve eğitim işleri,
aslında görev bölümü dışında ortak anlayış, yaklaşım ve takım çalışmasını gerektirir. Bu yönde taraflardan biri
olarak okul yönetiminin öğretmene desteği ve yardımı, anne-babaların katılımı ve katkısı önemlidir.
Beklentilerinin ayrıntısı, varsa kısıt ve engeller ayrıca incelenmelidir.
3.4. Matematik Eğitimini İyileştirmek için Düzenlemeler ve Alınacak Önlemler
Devlet fen liselerinde MÖvE etkinliklerini geliştirme ve varolan durumu iyileştirme yönünde bir takım
düzenleme yapmak ve bazı önlemler almak olanaklıdır. Bu çerçevede, bir grup denek devlet fen lisesi matematik
öğretmenlerinin görev yapmakta oldukları liselerde matematik eğitimini geliştirme ve iyileştirme yönünde
yapılabilecek bazı düzenlemeler sorularak genel eğilimleri yansıtılmaktadır. Sözkonusu bir dizi önerme, ED
kümesi öğeleri olarak Çizelge 4’de listelenmiş olup bu önermelerden sağ alt indekste (-) işareti olanlar olumsuz
önermelerdir.
Çizelge 4. Matematik Eğitimini İyileştirme Konusunda Düzenlemeler ve Alınacak Önlemler
Kod Önermeler/Görüşler
ED1 Matematik dersleri özel olarak düzenlenmiş dersliklerde yapılmalıdır
ED2 Matematik dersleri, bilişim teknolojisi destekli ortamlarda yapılmalıdır
ED3- Matematik dersliklerinde yazı tahtasından başka bir araca gerek yoktur
ED4- Matematik derslerinde cetvel, pergel, gönye vb dışında araç kullanılmamalı
0.76
0.94
0.15 0.2
0.21
0.05
0.83 0.75
0
0.2
0.4
0.6
0.8
1
1.2
ED1 ED2 ED3- ED4-
Öner i-Görüş
Genel Eğilim (A*, D*)
A* D*
Şekil 4. Matematik Eğitimini İyileştirme Konusunda Öğretmen Görüşleriyle ilgili Genel Eğilimlerin Yüzdeleri
(Önermeya katılan A*, Önermeye Katılmayan D*)
The Turkish Online Journal of Educational Technology – TOJET October 2005 ISSN: 1303-6521 volume 4 Issue 4 Article 17
143
Öğretmenlerin genel eğilimlerini yansıtan katılma A* ve katılmama D* yüzdelerini (%) gösteren sütün grafikler
Şekil 4’de üst üste bindirilmiş olarak görülmektedir. Denek matematik öğretmenlerin %76’sı, “ED1: Matematik
dersleri özel olarak düzenlenmiş dersliklerde yapılmalıdır” önermesine katılırken içlerinden %21’i aynı görüşü
paylaşmamaktadır. Öneriye katılmayan öğretmenler, varolanla yetinme yerine büyük bir olasılıkla, özel
donanımlı bir derslik veya matematik laboratuarı gibi kavramla ne denildiğini anlamamış olabilirler. Bu konuda
öğretmenler bilgilendirildikten ve örnekler gösterildikten sonra görüşleri sorulacak olsa genel eğilim
yüzdelerinin özel derslik veya matematik laboratuarı lehine değişeceğini düşünmekteyiz. Bu varsayımımızı bir
sonraki öneriye öğretmenlerin katılma yüzdeleri ve diğer önermelerle ilgili eğilimler desteklemektedir. Daha
açıkçası, devlet fen lisesi matematik öğretmenlerine yöneltilen “ED2: Matematik dersleri, bilişim teknolojisi
destekli ortamlarda yapılmalıdır” görüşüne %92 oranında katılmaktadırlar. Bu öğretmenlerin %5’i belirtilen
görüşü paylaşmamaktadır.
Türkiye’de matematik dersleri, sınıflarda arka arkaya ve yan yana dizilmiş sıralalarda oturan, karşılarında yazı
tahtasına bakan ve yazılanları aktaran, öğretmeni dinleyen bir düzenlemede yapılmaktadır. Bu durumda yazı
tahtası ve tebeşir/keçeli kalem öğretmen için temel araç olup ölçekli ve daha düzgün şekil ve grafik çizme bazı
öğretmenler için sözkonusu olmadığından pergel ve cetvel kullanma bile lüks sayılmasa bile gereksiz diye
düşünülmektedir. Bu durumu bilerek matematik öğretmenlerine çok klasik denebilecek iki önerme yöneltilerek
görüşlere ne ölçüde katılıp/katılmadıkları belirlenmek istenmiştir. Daha açıkçası, “ED3: Matematik
dersliklerinde yazı tahtasından başka bir araca gerek yoktur” ve “ED4: Matematik derslerinde cetvel, pergel,
gönye vb dışında araç kullanılmamalı” önermelerine matematik öğretmenlerinin katılmama yönündeki genel
eğilimleri, sırayla %83 ve %75 olup içlerinden %15’i ve %20’si ek araçlara gereksinim duymamakta veya başka
araçları kullanmak istememektedir. Oysa, her iki genel eğilim oranı ile ED2 ilgili eğilim oranı ile karşılaştırılacak
olursa öğretmenlerin zihninin karışık olduğu, genel eğilim ve görüşlerinin tümüyle uyumlu olmadığı ve kısmen
tutarsız olduğu anlaşılmaktadır. Sözkonusu önermeler, öğretmenlerle yüzyüze görüşerek ve tartışarak açıklığa
kavuşturulmalı; bu konuda öğretmenlerin neyi ne ölçüde isteyip istemedikleri belirlenmelidir.
4. SONUÇ VE ÖNERİLER
Durum incelemesi olarak algılanması ve değerlendirilmesi gereken bu çalışmada, devlet fen liselerinde görev
yapan bir grup matematik öğretmenlerinin, (i) Fen liselerinde matematik öğretme ve öğrenme; (ii) Öğrenciler
hakkında görüşleri ve düşünceleri; (iii) Matematik eğitiminde kısıtlar ve engeller; ve (iv) Matematik eğitimini
iyileştirme ile ilgili düzenlemeler ve alınacak önlemler konularında ortak eğilimleri açıklayacak göstergeler
betimlenmiş ve ilgili sorunlardan bazıları sergilenmeye çalışılmıştır. Öğretmen görüşleri ve genel eğilimler, bir
takım başlıklar altında kümeleştirilen maddeler bazında karşılaştırıldığında, önermelere katılma/katılmama
eğilimlerin birbiriyle ilişkili, tamamlayıcı ve uyumlu göstergeler olduğu; aynı konuda daha derinlemesine ve
ayrıntılı incelemenin yapılması gerektiği anlaşılmaktadır. Konuyla ilgili elde edilen bazı bulgular ve öneriler
aşağıda özetlenmektedir.
5.1. Bazı Sonuçlar
Bu araştırmada belirtilen genel amaç doğrulusunda incelenen dört problemlerle ilgili devlet fen liselerinde
görevli bir grup matematik öğretmeninden derlenen verilerin analizi sonucunda lisede MÖvE ilgili olarak elde
edilen bulgulardan bazıları şunlardır:
Okul/Sınıfların Donanımı: Dersliklerin donamı ile ilgi matematik dersliklerinde yazı tahtasından başka bir araca
gerek yok ve matematik derslerinde cetvel, pergel, gönye vb dışında araç kullanılmamalı önermelerine
matematik öğretmenlerini büyük ölçüde katılmamakta, ve bu yöndeki genel eğilim ¾ oranının üzerindedir.
Dahası, öğretmenlerinin büyük çoğunluğunun genel eğilimi, görev yapmakta oldukları liselerde matematik
öğretimde kullanılan araç-gereçlerin yetersiz olmasını yansıtmaktadır.
Sınıf Ortamı/İklimi: Sınıf ortamıyla ilgili olarak öğretmenlerin genel eğilimlerin yüzdesine bakıldığında yarıdan
çoğu, bir sınıfta öğrenci sayısının çok olması, matematik öğretmemi olumsuz etkilediğini ve öğrenciler
yaramazlık yaptığında, matematik ders işlenişleri bozulmaktadır görüşünü paylaşmaktalar. Matematik
derslerinde geleneksel yöntem kullanılarak konular işlenmekte ise bir sınıfta 30 öğrenci bulunması bir sorun
değildir. Ancak, öğretmenin rehberlik yaptığı öğrenci odaklı/merkezli öğretim yeglenmişse ve sık sık proje
tabanlı öğretim yaklaşımı benimsenmişse öğrenci sayısının 30 ve üzerinde olması beklentileri elde etmede
güçlük yaratır ve verimliliği azaltır.
Öğrenciler: Matematik öğretmenlerin öğrencilerle ilgili görüşlerine bakılacak olursa büyük çoğunluğu (3/4
fazlası), öğrencilerin matematikte özel yardıma gereksiniminin ve üniversite giriş sınavı için kaygıları olduğunu
The Turkish Online Journal of Educational Technology – TOJET October 2005 ISSN: 1303-6521 volume 4 Issue 4 Article 17
144
yansıtmakta; ayrıca, aynı sınıfta bulunan öğrencilerin matematik yetilerinin, birbirinden çok farklı olduğunu
belirtmektedirler. Öğrencilerin konuları anlamadan ezberlemesi ve hazır bilgileri olduğu gibi aktarması
yönündedir. Bu durumda, öğretme/öğrenme stratejilerinin gözden geçirilmesi, öğretmen ve öğrencilerin bir
takım yeni bilgi ve beceriler edinmesi gerekmektedir.
Kısıtlar ve Engeller: Öğretmenlerin neredeyse tamamı kendilerini geliştirmesi için hizmetiçi eğitim olanakları
yok olduğuna vurgu yaparak devlet fen liselerinde MÖvE etkinliklerinde kısıtlar ve engellerle ilgili olarak
matematik öğretmenlerinin ¾’den daha azı, okul yönetiminin öğretmenlere yardımcı olmaması ve
desteklememesi ve anne-babaların çocukları ile ilgilenmemeleri ve yardımcı olmamaları görüşünü
paylaşmaktadır.
İyileştirme: Fen liselerinde matematik eğitimini iyileştirme yönünde alınacak önemlerle ilgili olarak matematik
öğretmenlerin büyük çoğunluğu, matematik dersleri özel olarak düzenlenmiş dersliklerde ve bilişim teknolojisi
destekli ortamlarda yapılmalıdır görüşünü paylaşmakta ve desteklemektedir.
Sonuçlar özetlenecek olursa devlet fen lisesi matematik öğretmenleri, matematik öğretimi ve eğitimi alanında bir
takım yapılandırmanın gerektiğini yansıtarak, değişiklik ve düzenlemelerden yana olduklarını, ortak görüş ve
önerileriyle sergilemektedirler.
5.2. Bazı Öneriler
Bu incelemede elde edilen bulgular çerçevesinde devlet fen liselerinde aşağıda öneriler olarak sıralanan bazı
düzenlemeler yapılması gerektiği anlaşılmaktadır.
• Öğretmenlerin yakındığı ve sorun olarak belirtmek istedikleri konular, bazı öğretmenlerle yüzyüze
görüşerek ve tartışarak açıklığa kavuşturulmalı; bu konuda öğretmenlerin neyi ne ölçüde isteyip
istemedikleri belirlenmelidir.
• Matematik öğretmenlerin ne tür araca nerede ve ne ölçüde gereksinimleri olduğu, nerede nasıl
kullanacaklarını bilip/bilmedikleri soruşturulmalı; bu konuda özel eğitim programları düzenlenerek
öğretmenlerin gerekli bilgi ve beceri edinmelerine yardımcı olunmalıdır.
• Matematik öğretimi ve öğrenme etkinliklerinin bir kısmı başta bilgisayar olmak üzere yeni
teknolojilerle, örneğin ileri hesap makinesi, internel bağlantılı bilgisayar vb donatılmış özel derslik veya
laboratuarda yapılmalı; öğrencilerin etkin katılımı sağlanmalıdır. Bu nedenle, uygun matematik
öğretimi yazılımları temin edilmeli ve öğretmenler eğitilmelidir.
• Farklı yetileri, ilgi ve yetenekleri olan öğrencilerin gelişmi için daha ileri düzeyde ve çeşitli içerikte
uygun matematik etkinlikler düzenlenmeli; yaş gruplarına göre uyarlanmış ve geliştirilmiş öğretim
programları uygulanmalıdır.
• Öğretmenlerin yarıdan çoğunun, okul yönetiminden ve anne-babalardan beklentilerinin olduğu
anlaşıldığından okul yönetimi-öğretmenü aile üçlüsü arasında işbirliği artırılmalıdır.
Yukarıda belirtilen önerileri de içerecek ve matematik eğitimi kamuoyunu bilgilendirecek bir takım
çalışmalarını, kişisel bazda sürdürmekteyiz. Çalışmaların bir kesimi araştırma ağırlıklı iken bir kısmı öğretim
araç-gereçleri tasarlama ve geliştirme yönündedir. Çalışmalar tamamlandığında bir kısmı rapor edilecek ve
yayına sunulacak; ayrıca, bu incelemede belirtilen devlet fen lisesi matematik öğretmenlerin hizmetiçi eğitimi
projesi ise MEB yetkilileri ile görüşülerek yaşama geçirilmesi yönünde destek istenecektir.
KAYNAKÇA
EARGED (2003). TIMSS-R: Third International Mathematics and Science Study-Repeat/ Üçüncü Uluslararası
Matematik ve Fen Araştırmasının Tekrarı- Uluslararası Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları. Ankara:
MEB Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi (EARGED) Yay. (http://earged.meb.gov.tr)
Ersoy, Y. (2004). “Fen lisesi matematik öğretmenlerinin HeMaDME yönelik genel eğilimleri ve tutumları”.
EJER: Eğitim
Araştırmaları Dergisi, 2004/Sonbahar sayısı
Ersoy, Y. , Baki, A. (2004). “Teknoloji destekli matematik eğitimi için okullarda aşılması gereken engeller”.
http://www.matder.org.tr/bilim/bilim.asp- Okuma Sayısı: 583 (Tarih: 06.11.2004)
Ersoy, Y. (2005a). “Teknoloji destekli matematik eğitimine-öğretimine bakışlar-I: Fen lisesi matematik
öğretmenlerinin görüşlerinden kesitler”. TOJET: The Turkish On Line Journal of Educational Technology
(basımda).
Ersoy, Y. (2005b). “Fen lisesi matematik öğretmenlerinin görüşleri-I: Matematik öğretimini algılama ve
özdeğerlendirme”.
TOJET: The Turkish On Line Journal of Educational Technology (yayınlanacak).
The Turkish Online Journal of Educational Technology – TOJET October 2005 ISSN: 1303-6521 volume 4 Issue 4 Article 17
145
Yayan, B. & Berberoğlu, G. (2004). “A re-analysis of the TIMSS 1999 mathematics assessment data of the
Turkish students”. Studies in Educational Evaluation, 30, 87-104.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder